Wonen

Wonen

Onze actiepunten:
woningzoekenden worden aan alle beslistafels over woningbouw vertegenwoordigd; voordat een participatietraject begint legt onze gemeenteraad vast dat het belang van de volkshuisvesting voorop blijft staan

bij inbreiding bouwen we met respect voor de groene-long-functie, met eisen aan groen en klimaatbestendig bouwen
de hoogte in bouwen om te voorzien in de grote behoefte aan appartementen
op grotere schaal bouwen in het buitengebied (buiten de rode contouren) is bespreekbaar, vooral om de sociale woningvoorraad aan te vullen, in een vitale en duurzame wijk, met een groen en landelijk karakter
bouwen van levensloopbestendige woningen, in combinatie met lichte zorg
een “doorstroom-makelaar” inzetten die vanuit de gemeente in gesprek gaat met senioren die geholpen worden om andere woonmogelijkheden te overwegen
een plan-baten-regeling invoeren: wie een duurdere woning gaat bouwen, zal fors meebetalen aan het realiseren van sociale woningbouw
als het voorbeeld van de grote steden slaagt: vastgoedbeleggers verbieden om goedkope en middeldure panden op te kopen voor woningverhuur

Ons verhaal over wonen
Het schrijnende verschil dat we in de vorige eeuw zagen is er opnieuw: mensen die al een passende woning hebben en zij die het niet hebben, het wel willen maar niet kunnen krijgen. In onze Utrechtse regio lopen duizenden mensen vast, op zoek naar een betaalbare woning. Zo staan bijna 7700 woningzoekenden ingeschreven bij de grootste woningbouwvereniging in onze gemeente, Heuvelrug Wonen, met een gemiddelde wachttijd van meer dan 8 jaar. Wachten, wachten en nog eens wachten, zonder goede vooruitzichten. Het merendeel van hen is aangewezen op een sociale huurwoning. Sinds juni 2019 kon Heuvelrug Wonen nog geen 400 woningen toewijzen. De prijzen van koopwoningen zijn de afgelopen jaren de pan uit gerezen en voor de meesten onbetaalbaar.
Het bestaande overheidsbeleid zet bij woningbouwverenigingen een rem op de sociale huursector. De zogeheten verhuurdersheffing snijdt corporaties de pas af om te investeren in nieuwbouw en dwingt hen soms zelfs tot verkoop. De woningvoorraad was al te klein en wordt dan nog kleiner, terwijl de woonbehoefte met sprongen stijgt.

Woningvoorraad scheef gegroeid
In onze prachtige gemeente Utrechtse Heuvelrug worden wel nieuwe huizen gebouwd. Het meest in de vrije sector. Het aandeel dure koophuizen is gestegen, want investeerders zien meer rendement in het bouwen van dure huizen. Het Kraanterrein in Doorn is een voorbeeld van een gemiste kans: het was een ideale plaats geweest voor bijvoorbeeld senioren-appartementen.
Willen we in onze dorpen een woning voor iedereen, dan zullen we het aandeel betaalbare woningen drastisch moeten opkrikken, met nieuwbouw in de sociale sector. Naast sociale huurwoningen, is er ook een tekort aan middeldure huurwoningen en goedkope koopwoningen. Een villadorp dat alleen plaats heeft voor welgestelden heeft geen toekomst. We willen niet dat mensen met lagere inkomens alleen buiten de gemeente huisvesting zouden moeten vinden, zoals mensen in verzorgende beroepen, in onderwijs, ambachtelijk werk, schoonmaak, pakketbezorging.
De gemeente zal met alle mogelijke middelen tegenwicht moeten bieden aan het winststreven van investeerders en projectontwikkelaars. Investeerders die niet voldoen aan een fatsoenlijke verhouding sociaal, midden en duur, krijgen wat OPEN betreft geen toestemming om te bouwen. We voeren een plan-baten-regeling in: wie een duurdere woning wil gaan bouwen, zal fors meebetalen aan het realiseren van sociale woningbouw. Verder neemt onze gemeente het goede voorbeeld van de grote steden over, die vastgoedbeleggers beletten om goedkope en middeldure panden op te kopen voor woningverhuur. Hoge huren zijn goed voor hun rendement, maar maken de woningen onbereikbaar voor veel woningzoekenden.
De bouwplannen van woningcorporaties krijgen actieve steun van onze gemeente. Participatie van omwonenden mag het maatschappelijke belang van deze bouwplannen niet overstemmen. Bij een plan voor woningbouw weten omwonenden vanaf de start dat onze gemeenteraadsfractie het maatschappelijk belang van de volkshuisvesting verdedigt en realisatie van woningbouw voor de volkshuisvesting prioriteit geeft.
Waar door nieuwbouw bewoners in de sociale woningbouw hun huidige woning moeten verlaten, worden extra maatregelen genomen: géén gedwongen verhuizing naar een andere locatie, een terugkeergarantie met dezelfde huurvoorwaarden en volledige vergoeding van te maken kosten. De transformatie vindt alleen plaats als 70% van huidige bewoners achter de plannen staan, zoals de huidige wet al voorschrijft. Ook worden omstandigheden en kenmerken van de huidige woonsituatie (bijvoorbeeld kleinschalig, veilig wonen in het groen) bij transformatie gerespecteerd.

Een betaalbaar dak boven je hoofd, voor starters, alleenstaanden, senioren
De behoefte aan een betaalbare woning ziet er niet voor iedereen hetzelfde uit.
Jonge mensen, starters, die een betaalbare woning zoeken, zijn vaak blij met een appartement. Ook als het niet op de begane grond is en geen tuin heeft. Met de huidige krapte is een betaalbaar dak boven het hoofd het belangrijkste. Meer de hoogte in bouwen voorziet in een aanwijsbare behoefte. Een betaalbaar appartement kan ook voor alleenstaanden een aantrekkelijke woning zijn.
Voor “beschermd wonen” krijgt onze gemeente extra budget van het rijk. Voor mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking of met een psychische aandoening, zijn er aangepaste en gemengde woonvormen ontwikkeld. De woonvoorziening Umah-Hai in Driebergen en Doorn is hiervan een geslaagd voorbeeld.
OPEN zet ook in op nieuwe woonvormen die bevorderen dat mensen met dementie tijdig een overstap kunnen maken naar een betere woonsituatie. Te lang thuis blijven wonen heeft vaak overbelasting van mantelzorgers tot gevolg.
En dan zijn er de nieuwkomers, erkende statushouders, die na een lange wachttijd zijn aangewezen op een betaalbare eengezinswoning.
Onze gemeente vergrijst rapper dan andere gemeenten. We hebben seniore inwoners die het hier goed hebben en vaak in hun huis willen blijven wonen. Toch kan het gebeuren dat zij uitzien naar een passende, gelijkvloerse woning of een kleinere woning die beter aansluit bij hun woonbehoefte. Maar de mogelijkheden daarvoor zijn niet ruim, zeker voor inwoners die geen koophuis hebben, maar een huurhuis. Betaalbare oplossingen die voor doorstroming van seniore inwoners kunnen zorgen, zijn er nu te weinig. Wanneer we senioren helpen om woonkansen op te sporen en daarmee de doorstroming bevorderen, snijdt het mes aan twee kanten. Doorstromen naar een aangepaste woonvorm kan bijdragen aan verlichting van de nieuwe woningnood. Een ‘doorstroom-makelaar’ kan hen helpen om de mogelijkheden te zien en kan voor hen bemiddelen.

Woningen bouwen, vooral in de sociale en betaalbare sector, en dan wel meteen duurzaam
Onze gemeente heeft gezocht naar inbreidingslocaties, binnen de zogeheten rode contouren, om het buitengebied te ontzien. Dat is een goede eerste stap, maar op de geselecteerde plaatsen realiseren we in de komende jaren niet de benodigde aantallen. Bovendien is wat OPEN betreft het plafond van grootschalige inbreiding bereikt. De “groene longen” binnen de dorpen maken de leefomgeving aantrekkelijk en gezond.
Natuurlijk kunnen we in onze gemeente geen panklare oplossing bieden aan de duizenden woningzoekenden, maar de aantallen die tot dusver in de planning zitten, zijn veel te laag. In de afgelopen jaren kwamen er 115 extra woningen per jaar bij; in de komende jaren zal dit aantal veel hoger moeten zijn. Hiervoor zijn grote bouwprojecten nodig, in de orde van grootte van het mariniersterrein dat over zo’n 10 jaar beschikbaar komt. Wij willen dat daar een groot aandeel sociale woningbouw en middeldure woningen komt.
Bouwen voor de toekomst betekent bovendien: maximaal inzetten op duurzame woningen. De ontwerpfase en nieuwbouw van woningen zijn voor duurzame oplossingen het beste moment. Wat OPEN betreft, krijgen deze woningen geen rookkanaal, om zo houtstook te beperken. Gezellig bijstoken met hout of allesbrander betekent voor kinderen en volwassenen met longproblemen een bedreiging van hun gezondheid.

De hoogte in en onder voorwaarden buiten de rode contour
We moeten nog lang wachten op het mariniersterrein in Doorn. OPEN is voor bouwen in de hoogte, met een kleinere voetafdruk dan de grondgebonden woning. Onze hoogste bomen geven een mooie indicatie voor een aantrekkelijke hoogte. Zulke locaties kunnen voorzien in de appartementen waar grote behoefte aan bestaat.
Daarnaast zijn voor OPEN locaties buiten de rode contour bespreekbaar. Provincie en Rijk maken hier administratief al ruimte voor. Wij hebben in voorgaande periodes het buitengebied in bescherming genomen en de rode contour willen respecteren. Maar niet al het buitengebied is beschermwaardig. In voorgaande decennia zijn grote uitbreidingslocaties gerealiseerd, zoals de Wildbaan, Hoenderdaal en Groene Tuinen in Driebergen. Voorheen waren dit weilanden, die nu bebouwd zijn en mooie woonwijken hebben opgeleverd. Hiermee is de natuur nauwelijks benadeeld, want op veel plaatsen is er door bomenplant natuur teruggewonnen.
Terwijl het hoog tijd wordt voor substantiële bouwprojecten die de sociale sector weer lucht geven, willen we wel voorwaarden stellen aan bouwen in het buitengebied:

het moet grotendeels gaan om bouwen voor de volkshuisvesting; voor de noodzakelijke variëteit en vitaliteit van de wijk kan een kleiner deel bestaan uit het middel- en duurdere segment;
het moet duurzame woningen opleveren die meteen energieneutraal zijn;
het ontwerp moet een groen, landschappelijk en klimaatbestendig karakter krijgen;
buitengebied met grote cultuurhistorische en/of natuurwaarde wordt ontzien.
Bij station Driebergen-Zeist wordt momenteel verkend of dit een geschikte locatie is voor grootschaliger nieuwbouw. OPEN kijkt met grote belangstelling naar deze optie.

Concurrentie om de ruimte
Bouwen in het buitengebied, energietransitie en herstel van de biodiversiteit hebben allemaal ruimte nodig. Zelfs met alle arealen bos in onze gemeente, heeft nog steeds meer dan een derde van ons oppervlak een agrarische bestemming. OPEN kiest voor duurzame en circulaire voedselproductie, zoals beschreven bij onze urgentie ‘biodiversiteit’. Intensieve veeteeltbedrijven zijn op termijn niet houdbaar; nationaal en provinciaal sorteert de overheid voor op uitfasering. De ruimte die met deze noodzakelijke omslag vrijkomt, gaat ten goede komen aan natuur-inclusieve kringlooplandbouw, natuur, zonnevelden en wonen.
Onze gemeente verlangt van architecten, ingenieurs en projectontwikkelaars ontwerpen voor bouwprojecten die de aanwezige natuurlijke en cultuurhistorische waarden respecteren en integreren.