Ons verhaal over biodiversiteit
De Utrechtse Heuvelrug is prachtig! Er zijn unieke landschappen, bossen en waterpartijen, waar flora en fauna de ruimte krijgen. Maar de biodiversiteit is in de afgelopen decennia zo sterk afgenomen dat het ons gezonde leefklimaat bedreigt. Er is bijvoorbeeld nu nog slechts een derde over van de boerenlandvogels in 1960. De hoeveelheid insecten is schrikbarend teruggelopen.
De stikstofoverdosis is een serieus probleem, niet alleen voor Natura 2000 gebieden. De overmaat aan stikstof stimuleert enkele monocultures, zoals grassen, die de rest van onze groei en bloei verstikken. Door verdroging staan natuurgebieden en ecosystemen die afhankelijk zijn van grondwater zwaar onder druk. Kostbare neerslag die er valt wordt nu nog grotendeels afgevoerd.
Een offensief is nodig, ook in onze gemeente, om biodiversiteit kans op herstel te geven. Met gezondheids- en welzijnswinst voor onszelf en voor de wereld van onze kinderen.

Radicaal kiezen voor circulaire en duurzame voedselproductie
OPEN omarmt de boeren die kiezen voor een circulaire en duurzame bedrijfsvoering. Zij werken mét de natuur, in plaats van ertegenin. De boer van de toekomst bestaat al. Er zijn tal van aansprekende praktijkvoorbeelden, compleet met een voedselbos, natuur-inclusieve landbouw en een rijk herstel van de verarmde bodem. Projecten zoals ‘Herenboeren’ die produceren voor de lokaal aangesloten mede-eigenaren, laten zien dat ‘local for local’ echt werkt: pure en gezonde voedselproductie in een korte keten naar een grote groep lokale mede-eigenaren.
Rond een derde van ons gemeentelijk oppervlak heeft een agrarische bestemming. In Nederland komt ongeveer 40% van de stikstofuitstoot voor rekening van intensieve veeteelt. Allemaal ten koste van de biodiversiteit. In onze gemeente heeft het overgrote deel van de boeren een intensieve bedrijfsvoering. De helft van de boerenbedrijven kent geen opvolger. Ingeklemd tussen Europese subsidies en torenhoge bankkredieten voelen boeren zich gedwongen om te kiezen voor verdere schaalvergroting en het doorzetten van de intensieve bedrijfsvoering. Nederland is te klein voor grootschalige export van voedsel; minder dat 20% van alle productie is voor binnenlands gebruik.
Waar door uitkoop land vrijkomt, krijgt dit wat OPEN betreft alleen nog een agrarische bestemming als de bedrijfsvoering circulair en duurzaam is. Overige grond die vrijkomt reserveren we voor natuur, voedselbos en zonnevelden. En met slechts een beperkt deel van deze vrijval kan ruimte ontstaan voor een substantiële hoeveelheid (vooral sociale) woningbouw.
Aan initiatieven van inwoners om voedselbossen in te richten of projecten zoals ‘Herenboeren’ verleent de gemeente alle denkbare medewerking. Onze gemeente werkt er aan mee vergunningen te verstrekken aan circulair en duurzaam opererende boeren en onthoudt met kracht vergunningen aan boeren die hun intensieve bedrijfsvoering willen doorzetten of uitbreiden.

Schadelijke emissies terugdringen
In het lokale klimaatakkoord neemt de gemeente ook onderwerpen mee die van belang zijn voor de biodiversiteit. Zoals het terugdringen van schadelijke emissies, het verantwoord verwerken van afval, aan de bron terugdringen van plastic verpakkingen e.d. Deze uitbreiding van het akkoord kan meer tijd kosten, maar het kan winst opleveren voor onze gezondheid en welzijn.
Aanpak aan de bron blijft nodig, maar OPEN ondersteunt van harte het initiatief van Goedvolk om actief te werken aan plasticvrije zones, net zolang tot we in 2026 een Utrechtse Heuvelrug hebben zonder plastic zwerfafval.

Nationaal Park duurzaam beheren
Het Nationaal Park biedt ons een biotoop van onschatbare waarde. In coronatijd is het door onze inwoners extra gewaardeerd als wandelgebied en door toeristen uit de Randstad nog sterker ontdekt. OPEN verdedigt de natuurlijke waarde van het Nationaal Park.
Duurzaam bosbeheer houdt rekening met herstel van de biodiversiteit en van de bodem. Als er eventueel gekapt wordt, dan alleen grote, rechte bomen die hout opleveren voor constructief houtgebruik. Wat OPEN betreft gaat er niks naar biomassa. Momenteel gaat met kaalslag (zogeheten vlaktekap) veel biodiversiteit verloren, gaan veel nutriënten en jongere bomen verloren die al CO2 hebben opgeslagen en komt er onnodig veel CO2 vrij. In het gezamenlijk beheer van het Nationaal Park zal onze gemeente deze duurzame aanpak met klem bepleiten.
Het drastisch inperken van vliegbewegingen boven het Nationaal Park is de inzet bij betrokken luchtvaartautoriteiten. Pleziervluchten krijgen dan helemaal geen toegang meer, ballonvaarten nog wel.
Daarnaast zijn er ook extra boswachters en toezichthouders nodig, om bezoekers te helpen, voor te lichten en bij overtredingen zo nodig te bekeuren.

Waterbeheer
Nederland is erop ingericht overtollig water zo snel mogelijk af te voeren en het grondwaterpeil voor boeren laag te houden. In komende decennia zullen we ook meer droge periodes het hoofd moeten bieden. De Waterschappen zijn begonnen aan een omslag, door droogte en verdroging van de bodem als een serieus probleem te zien.
Bij aanhoudende droogte hebben grootverbruikers van water een vergunning nodig om het oppervlaktewater te benutten. Dit is niet voldoende om verdroging tegen te gaan. Onze gemeente sluit zich daarom aan bij projecten die hier een oplossing voor zoeken.

Onze Heuvelrug tuinen en gemeentelijk groenbeheer
Veel inwoners in onze gemeente hebben een tuin, maar niet iedereen is vertrouwd met mogelijkheden om deze bij te laten dragen aan biodiversiteit. Onze gemeente kent al ‘energie-ambassadeurs’, enthousiaste vrijwilligers die met steun van de gemeente huiseigenaren deskundig adviseren over mogelijkheden om energie te besparen of op te wekken. In navolging van deze ambassadeurs komen er wat OPEN betreft ook ‘biodiversiteits-ambassadeurs’: enthousiaste vrijwilligers die met steun van de gemeente, lokale ondernemers en de stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug elke inwoner kunnen adviseren over praktisch uitvoerbare toepassingen in een tuin die kunnen bijdragen aan herstel van biodiversiteit.
Wat OPEN betreft gaat het gemeentelijke groenbeheer “vergroenen”. Medewerkers die het beheer verzorgen, krijgen een opleiding waarmee zij inheemse planten en kruiden die groeien in bermen en plantsoenen beter kunnen herkennen en met rust gaan laten. Momenteel is het resultaat van groenbeheer een monocultuur die biodiversiteit in de weg staat. Het meeste “onkruid” dat nu nog wordt weggehaald, levert juist een rijke bijdrage.