Voor ons ligt het raadsvoorstel Toekomstvisie. Allereerst welgemeende complimenten aan college en ambtenaren. Dit publieksdocument is het sluitstuk van een lang en intensief proces, met een uitgebreid participatietraject. Dat begon heel ouderwets in een zaaltje in Driebergen, half maart 2020, letterlijk de dag voordat wij in de wereld van mondkapjes en lockdowns terecht kwamen. Ik was daarbij, samen met mijn fractiecollega Clemens Festen en andere collega’s uit de raad, en heb gezien met welk plezier en zorgvuldigheid de ambtenaren aan de opzet van die inwonersparticipatie hebben gewerkt. En ik hoop dat ze dat gevoel hebben kunnen vasthouden. En dan wil ik nog een compliment uitdelen, namelijk voor het mooie gedicht ‘Toekomsttaal’ van onze dorpsdichter Gera Pronk, dat fijnzinnig woorden geeft aan het ‘iets’ dat de toekomst heet.
Dan over naar de inhoud. De toekomstvisie schetst een beeld van de gemeente Utrechtse Heuvelrug in 2040. Het is een schets op hoofdlijnen, met een hoog abstractieniveau. Eventuele aanpassingen die wij als raad willen doen zullen dus op datzelfde niveau moeten plaatsvinden.
Tijdens de mondelinge inspraak bij de beeldvorming zijn daarvoor verschillende suggesties gedaan. Soms werd hierbij ingegaan op meer gedetailleerde zaken, die beter passen bij de uitwerking van de toekomstvisie, in bijvoorbeeld de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan.
Ook zijn er schriftelijke reacties op de toekomstvisie binnengekomen. Hierbij vielen ons de volgende zaken op:
- Veel opmerkingen over het belang van groen, natuur en duurzaamheid.
- Positieve feedback op het participatieproces zoals opgezet en uitgevoerd door het college.
- En: het onderwerp ‘fiets’ blijkt bij inwoners hoog op de agenda te staan (het aantal hits is 35).
Hoe nu hiermee om te gaan? In het raadsvoorstel schrijft het college hierover:
‘We hebben inwoners de mogelijkheid willen bieden om te reageren op hetgeen op papier is gezet na het participatietraject. Daarom is er van half juli tot en met half september een reactieperiode geweest. Uw raad kan mede op basis hiervan een beeld en oordeel vormen over de voorliggende Toekomstvisie en indien gewenst op basis van de reacties de Toekomstvisie amenderen.’
De Toekomstvisie is een harmonieus geschreven stuk, maar de realiteit en de toekomst tot 2040 is er eentje van moeilijke keuzes. De fractie OPEN mist duidelijke uitspraken over de noodzakelijke afwegingen tussen opgaven als:
– versterken van natuur/groen/biodiversiteit
– duurzame energie opwek
– woningbouw en
– transformatie naar duurzame landbouw en veeteelt.
In een van de anonieme inspraakreacties wordt dit prachtig verwoord:
‘Wat ik nog mis is aandacht voor hoe je keuzes maakt en samenleeft onder moeilijker wordende omstandigheden. Er zal waarschijnlijk meer schaarste zijn. Zelf ga ik ervan uit dat we door de extra inspanning die we gaan leveren voor het terugbrengen van onze voetafdruk meer bereidheid tot aanpassing moeten leren.’
De Federatie Groene Heuvelrug zegt hierover:
‘Bij het lezen van de toekomstbeelden lijkt het nu alsof tegelijkertijd aan vrijwel alle wensen die vanuit de bevolking naar voren zijn gebracht, kan worden voldaan. Dat is buiten de realiteit en leidt onvermijdelijk tot teleurstellingen bij degenen die actief aan het participatieproces hebben deelgenomen.’
De fractie OPEN heeft hierover een amendement gemaakt. Want hoewel er aan het aan het einde van de toekomstvisie wel degelijk iets over wordt gezegd, lijkt het ons van wezenlijk belang dat dit stukje verwachtingenmanagement richting inwoners prominent in het begin van de toekomstvisie wordt opgeschreven. Ons eerste amendement poogt dit in te vullen en op te lossen.
Namelijk door het volgende tekstvoorstel in te voegen op pagina 17, dat wordt ingevoegd aan het einde van pagina 17, in het hoofdstuk Opgaven voor de Utrechtse Heuvelrug:
‘In de komende jaren zullen er veel keuzes worden gemaakt over hoe onze gemeente eruit komt te zien. Deze keuzes zijn niet altijd makkelijk. Het is goed mogelijk dat niet alle wensen en behoeften gerealiseerd kunnen worden. De fysieke ruimte en de financiële middelen in onze gemeente zijn zoals het er nu uitziet immers beperkt. Daarbij wordt van ons gevraagd om onze klimaatvoetafdruk te verkleinen. Dit vraagt van ons allemaal het vermogen om ons aan te passen en in te leven. Een ding is zeker: we maken deze keuzes samen. Inwoners blijven betrokken zoals dat ook bij de totstandkoming van deze Toekomstvisie is gebeurd.’
Een ander punt van aandacht voor de fractie OPEN is dat er in de toekomstvisie een blinde vlek lijkt te zijn voor tegenstellingen. Maar deze zijn er ontegenzeggelijk, ook in onze gemeente. In het hoofdstuk ‘Wat zien we om ons heen gebeuren’ spreekt de Toekomstvisie weliswaar van een groeiende kloof, maar daarbij wordt niet ingegaan op belangrijke ontwikkelingen die gevolgen hebben voor de sociale cohesie in onze lokale samenleving en de inzet van het lokale bestuur. Zoals:
- een groeiend wantrouwen van delen van onze bevolking in de overheid en politiek, in de gangbare media en in wetenschappelijke publicaties en -instituten,
- isolement en radicalisering van groepen,
- belangentegenstellingen tussen generaties,
- toegenomen ongelijkheid in welvaart,
- groeiend populisme en versnippering van politieke partijen.
Ook hierover hebben wij een amendement gemaakt, dat beoogt om deze tegenstellingen en ontwikkelingen onder ogen te zien, en om hierover in gesprek met elkaar te blijven.
Om deze reden stellen wij voor om op pagina 15 een stukje tekst in te voegen, met de titel:
‘Scherpere tegenstellingen
Om ons heen zien we dat tegenstellingen in de samenleving zichtbaarder en soms ook scherper worden. Dat zien we vooral landelijk maar ook lokaal komt dat tot uiting. Dit heeft gevolgen voor de sociale cohesie in onze samenleving en voor de inzet van het lokale bestuur. Het is belangrijk om deze tegenstellingen onder ogen te zien en om in gesprek met elkaar te blijven.’
Tenslotte, voorzitter. Willen wij middels ons derde amendement, dat is opgesteld door ons commissielid Koos de Bruijn, kleine aanpassingen doen in het stukje tekst dat al in de toekomstvisie staat, namelijk over Duurzaam Bereikbaar. Deze aanpassingen hebben tot doel om fiets en voetganger centraler neer te zetten, geheel consistent met de beschrijving van de dorpen Doorn, Amerongen en Driebergen. En zoals ook al aangegeven in de Peilnota, waarin ‘meer ruimte voor de fiets’ letterlijk genoemd staat.
In 2040 bewegen we ons zo veel mogelijk met (elektrische) fiets, openbaar vervoer en duurzame auto’s. Onze openbare ruimte hebben we hierop aangepast, bijvoorbeeld door de weginrichting aan te passen ten gunste van voetgangers en fietsers en door laadpalen te plaatsen. Waar mogelijk is de maximumsnelheid verlaagd naar een veiliger niveau voor langzame verkeersdeelnemers. Veilige en slim verlichte (snel)fietspaden brengen ons gezond van A naar B en zwaar verkeer leiden we zo veel mogelijk om het Nationaal Park en de dorpen heen.
Deze aanpassing doet niet alleen recht aan de ontwikkelingen zoals de provincie Utrecht die voorstaat, maar ook aan de inspraak van de Stichting Heuvelrug in Goede banen tijdens de beeldvorming. Wij hebben inmiddels begrepen dat de fractie D66 dit amendement mede wil indienen.
Voorzitter, hierbij wil ik het laten. We zijn benieuwd wat de andere fracties van onze amendementen vinden en voeren daarover vanavond graag het gesprek met hen. Dank u.