Na 18 jaar raadslid te zijn geweest voor de PvdA/GroenLinks in de gemeente Leersum, vanaf 2006 voor PvdA/GroenLinks in de gemeente Utrechtse Heuvelrug en de laatste jaren voor OPEN in de gemeente Utrechtse Heuvelrug, gaat Joost in juli het stokje doorgeven aan Linda Oostwal. Hij zal nog twee jaar op de achtergrond aanwezig zijn om de huidige raadsleden te ondersteunen als commissielid. Ik tref Joost op een buiige vrijdagmiddag in zijn huis in Leersum.

Wat was voor jou de aanleiding om de politiek in te gaan?

“Ik heb altijd al een interesse gehad voor de politiek, alhoewel mijn eerste landelijke stem bij verkiezingen voor de VVD was. Maar zo heeft iedereen zijn jeugdzonde. Ik heb bij een ministerie gewerkt. In die tijd was ik niet politiek actief, omdat ik ook aan de andere kant van de tafel zat en vond dat ik dat niet kon maken. Ik was toen wel secretaris en penningmeester van de bewonersvereniging. Dat soort dingen deed ik toen, en ik was vakbondslid.”

Op welk moment wilde je toch meer politieke invloed gaan uitoefenen?

“Pas na mijn werk als inspecteur toen ik als ambtenaar aan de slag ging bij een gemeente, merkte ik wat meer de belangen die daar spelen. Dit in tegenstelling tot het werk op het ministerie, dat meer vanuit een ivoren toren plaatsvindt. Ik vond het politieke proces op het ministerie altijd mateloos interessant, vooral vanwege het contact met ministers en kamerleden. Deze processen zijn echter vrij theoretisch en staan ver weg van de burgers. Daarom heb ik toen bewust de keuze gemaakt om buiten het ministerie te gaan werken bij een gemeente. En dat is mij goed bevallen. Ik wilde leren hoe het gaat op het gemeentelijke niveau en hoe men met burgers omgaat, die ook allerlei ideeën hebben. Je bent dan wel echt op de plek waar het allemaal gebeurt. Na een banenswitch van de gemeente Heusden naar een onderzoeksinstituut in Utrecht waar ik als financiënman aan de slag ging, heb ik me aangemeld voor de PvdA in Leersum. Hier mocht ik direct aan de slag, aangezien er verkiezingen waren. Binnen een paar maanden was ik hier gemeenteraadslid, terwijl ik nog maar net in Leersum woonde.”

Welke politiek besluit heeft jou, als je terugkijkt, positief verrast?

“Als je bijvoorbeeld naar de eindperiode van de gemeente Leersum terugkijkt, dachten we dat we redelijk goed in ons geld zaten. Er is toen een heel traject geweest tussen de gemeente en haar burgers met de vraag: Hoe kunnen we Leersum zo netjes mogelijk achter laten? Uiteindelijk heeft dat ertoe geleid dat de Binder gebouwd is. Bij dit traject waren veel burgers betrokken en het was ontzettend interessant om al deze interacties mee te maken. En dan leer je eigenlijk ook wel dat het vreselijk lastig is om alle burgers tevreden te stellen. Dat traject is toen netjes afgerond tot en met een vrolijk eindejaarsfeest op het Kerkplein voor de mensen uit Leersum. De Binder werd een tijdje later gebouwd en geopend door een oud-wethouder. De toenmalige burgemeester was voor iedereen een bekend gezicht die zelfs de kinderen van de schapen (kunstwerk) afjoeg, want dat was niet de bedoeling. Het was in ieder geval een moment om een aantal zaken af te sluiten met een passende maatschappelijke voorziening om het dorp Leersum goed achter te laten.”

Meest trots?

“Ik ben niet zo iemand die blij vooraan gaat staan als er iets gelukt is. Eerder signaleer ik een probleem en zorg er op de achtergrond voor dat iedereen zijn verantwoordelijkheid daarin neemt en dat het daarna goed komt. Stiekem mensen erbij slepen, zorgen dat raadsleden bij elkaar gaan zitten om een netelige kwestie door te nemen. Hoe ik dat voor elkaar krijg, is voor mijn partijgenoten altijd een verrassing. Afwachten, om me heen kijken en op het juiste moment een duwtje geven. Daar ben ik dan tevreden over.”

Heb je situaties meegemaakt waar je tegenop zag? En hoe heb je dat aangepakt?

“Een van de lastige onderwerpen was natuurlijk het gemeentekantoor in Doorn en de besluitvorming die daaromheen zat. Een ander lastig onderwerp is de spoortunnel in Maarsbergen. Het zijn altijd tegenstrijdige belangen of grote bedragen waarbij het belangrijk is om de goede informatie te krijgen om als raadslid een beslissing te nemen. Hoe los je dat op? Mijn redding is altijd dat ik me uiteindelijk realiseer dat ik eerst een eigen afweging moet maken, daarna de gezamenlijke afweging in de gemeenteraadsfractie en dat je daarna de raad meekrijgt, als het geluk meezit. En dat betekent dat je uiteindelijk maximaal 60-70% van de mensen tevreden stelt. En de rest vind je een grote idioot. We proberen bij OPEN onze besluiten altijd goed uit te leggen voor de mensen, waardoor we hopen dat het voor iedereen acceptabel is. En bij complexe problemen proberen we vast te houden aan een lijn die we hebben ingezet. En deze lijn duidelijk motiveren, hopen dat iedereen het besluit begrijpt. En rustig blijven!”

Wat is jouw wens voor de toekomst van OPEN?

“Dat we in ieder geval doorgaan als samenwerkingsverband van de drie partijen PvdA, Groen Links en Progressief Heuvelrug, want dat doen we feitelijk al jaren zo. Qua denken zitten we heel dicht bij elkaar en we zijn aan elkaar gewend. Ook qua stemmersachterban vormen we een mooi groot blok. Een fractie van zes personen in de gemeenteraad is niet onaardig. Het kan misschien nog iets groter en dan zijn we de allergrootste. De standpunten van deze drie politieke bloedgroepen liggen op lokaal niveau akelig dicht bij elkaar, dus laat dit zo. Een andere wens is om meer aanwas te krijgen van jongere mensen voor onze partij en in de fractie. Allereerst om ervaringen over te kunnen dragen en ook vanwege nieuwe opvattingen en smaken die men meebrengt. Je kunt met oplossingen van vandaag de problemen van morgen niet aanpakken. Daarvoor heb je jongere mensen nodig die dat willen leren of uit deze business komen. Ik ben van vroeger, laat dat maar zo zijn. Ik ben historicus en gespecialiseerd in landgoedmanagement van de 19e eeuw, onder andere in Schotland. Als ik daar weer toegelaten word, ga ik daarmee verder.”

Welke tip heb je voor je opvolger?

“Volg je eigen lijn, blijf rustig en volg goed hoe de hazen lopen en waar ze zich achter de hekjes verstoppen en dan op het goede moment schieten. En voordat er wat gebeurt, goed contact houden met andere partijen, zodat men jou altijd kan bereiken. Flexibel blijven, vind ik belangrijk en dat helpt soms om je eigen, meestal briljante, ideeën wat te nuanceren.”

Wat wil je zelf nog kwijt?

Een goede samenwerking is belangrijk in een gemeenteraad om problemen op te lossen. Tegen elkaar inhakken helpt niet bijster. Ook de discipline om bij het onderwerp te blijven is belangrijk. Blijven luisteren om zo de argumenten boven tafel te krijgen!