De stijgende prijzen voor energie en eerste levensbehoeften zijn in toenemende mate een probleem voor een groter wordende groep van onze inwoners. Op 19 december 2022 heeft de fractie OPEN een motie ingediend om het college op te roepen de energietoeslag van 1300 Euro voor een grotere groep inwoners beschikbaar te stellen, namelijk voor inwoners met een inkomen tot 130% van het sociaal minimum in plaats van tot 120%.

In de raadsvergadering is de motie uitgebreid toegelicht. Daarbij is geput uit de uitkomsten van de gesprekken die we in de actieve OPEN werkgroep “armoede” hebben gevoerd. De motie is na een uitgebreide discussie aangehouden tot de volgende raadsvergadering.

Dat uitstel geeft extra mogelijkheden tot overleg met andere fracties die nog aarzelingen hadden en ook met de gemeenten met wie wij samen de Regionale Sociale Dienst hebben teneinde tot een gezamenlijk beleid te komen.

In de toelichting op de motie kwamen de volgende punten naar voren.

We zijn trots op het minimabeleid van onze gemeente. Daarmee ondersteunen we inwoners die te weinig hebben om van rond te komen en maatschappelijke mee te kunnen komen. De gemeente zorgt daarmee voor bestaanszekerheid van mensen.

De acute problemen vanwege gestegen energiekosten en inflatie nu brengt nog meer inwoners het water aan de lippen. Uitsluiting, niet meer meedoen en isolement komen daardoor dichterbij.

De groep inwoners die momenteel aanspraak heeft op ons minimabeleid is afgebakend: met een inkomen dat niet hoger is dan 120% van het minimuminkomen. De inwoner die boven deze 120% komt kan geen aanspraak maken op dit beleid, terwijl deze groep in toenemende mate in de knel komt.

Urgentie wordt sterker
De inflatie lijkt te stabiliseren en de verwachting is dat de inflatie weliswaar zal zakken, maar dat hij tot eind 2024 hoog blijft. De energieprijzen fluctueren sterk met een kleine neiging tot dalen. Andere prijzen lopen nog op omdat bedrijven hun kostenstijgingen in de prijzen verwerken.

Het Centraal Plan Bureau (CPB) geeft aan dat huishoudens ondanks tijdelijk beleid, zoals het energie prijsplafond, in 2023 door samenloop van de hoge energierekening en de hogere prijzen kwetsbaarder zijn, ook boven 120% van het sociaal minimum.

Daarom is aanvullend beleid nodig om kwetsbaarheid te verminderen. Bij voorkeur zou je natuurlijk alle huizen goed willen isoleren, waardoor de energierekening flink kan dalen, maar dat kost tijd en grote investeringen. De nood ten gevolge van de prijsstijgingen is echter acuut.

De signalen van toenemende problemen worden krachtiger en komen uit meer hoeken van de samenleving. De basisbehoeften komen onder druk te staan.

Het college onderkent de urgentie
In een memo van medio oktober stelt het college dat in onze gemeente een hoger dan gemiddeld aantal ondernemers en gepensioneerden kent die tot de groep met een laag inkomen behoren (tot 130% van het sociaal minimum). Dit memo geeft ook aan, dat de problematiek ten gevolge van prijsstijgingen niet alleen de inkomensgroepen tot 120% betreft.

Het college benadrukt dat dorpsteams maatwerk kunnen leveren, maar zij bereiken lang niet alle inwoners die in de knel komen. Bovendien kent deze doelgroep veel mensen die grote schroom voelen om een beroep te doen op de ondersteuning van de overheid. Het maatwerk dat het college toezegt kan de drempel om een beroep te doen voor hen hoger maken.

Een extra stap zetten
Leven in armoede, opgroeien in armoede, is niet alleen een menselijk drama. Onderzoek toont risico’s aan op sociaal psychologisch vlak, in het functioneren in de maatschappij, onderwijs en arbeidsmarkt maar ook het ontstaan van gezondheidsschade. De gevolgen brengen na verloop van jaren maatschappelijke kosten met zich mee, die te voorkomen waren geweest door proactief te handelen. Er zijn dan ook nu extra stappen noodzakelijk.

De afgelopen jaren werden de gereserveerde budgetten voor ons minimabeleid niet volledig uitgeput. Mede daarom is er ruimte om de grens op te trekken naar 130%. Ook de gunstige begrotingscijfers voor 2023 kunnen aan de financiële dekking bijdragen.

De bijdrage van 1300 Euro energietoeslag voor minima tot 120% naar 130% kost volgens het college circa 500.000 euro. Dat is veel geld maar het draagt bij aan het oplossen van de huidige hoge urgentie en is ook een vorm van preventie van problemen op diverse terreinen, zoals eerder aangegeven.

Tot 1 mei 2023 kunnen inwoners met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum de energie-toeslag nog aanvragen bij de regionale sociale dienst en die optie willen we nu dus ook openen voor inwoners met een inkomen tot 130% van het sociaal minimum.

Utrechtse Heuvelrug is hierin geen voorloper. Integendeel een aantal grote en ook kleinere gemeenten hebben inmiddels zo’n stap al gezet.

20 december 2022
Clemens Festen