Als er iets is dat mij van deze Amerikaanse verkiezingen zal bijblijven dan is het de reactie van CCN verslaggever Van Jones op het nieuws dat Biden de verkiezingen gaat winnen. Met zijn zinsnede: “If you’re a muslim in this country you don’t have to worry if the president don’t want you here”, deed hij een dringend appél op ons. Alle mensen moeten zich vertegenwoordigd voelen door de politiek en iedereen telt mee en doet er toe. Democratie is niet een systeem waarin de meerderheid de minderheid de wil oplegt, maar waar de meerderheid terdege rekening houdt met de belangen en de gevoelens van de minderheid. Waarden en normen zijn ook belangrijk in de politiek.

Als OPEN vertegenwoordigen wij een drietal fundamentele waarden:

  1. De inclusieve samenleving waarin iedereen meetelt en mee kan doen is voor ons een belangrijk uitgangspunt. Gelijke rechten voor iedereen en rekening houden met minderheidsstandpunten hoort hierbij. Respect en waardering voor alle levende wezens is hier ook een onderdeel van.
  2. Wij zorgen voor elkaar en zorgen dus ook voor de mensen die het moeilijk hebben. We zorgen voor een voldoende vangnet in onze maatschappij om de mensen die het moeilijk hebben te ondersteunen. Wij gaan hierbij ook uit van loyaliteit tussen mensen en generaties. De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten en wij zadelen de komende generaties niet op met problemen die wij zelf hebben veroorzaakt. Een voorbeeld hiervan is het klimaatprobleem. Dit brengt mij op onze derde waarde.
  3. Reeds sinds de Club van Rome haar rapport “De grenzen aan de groei” in 1972 uitbracht (nu al bijna 50 jaar geleden) zijn wetenschappers er van overtuigd dat er fundamentele omwentelingen plaats moeten gaan vinden om “Moeder Aarde” te redden. De grootste opgave van onze generatie. Duurzaamheid betekent ook dat je in financiële zin een duurzaam gezonde financiële huishouding voert met slechts beperkte schulden

Als we nu de door het College aangeleverde begroting beoordelen op deze punten dan komen wij tot de volgende opmerkingen:

  1. Wij zijn gelukkig dat in deze Raad en deze begroting het besef aanwezig is dat wonen en volkshuisvesting een belangrijk thema is. Door de zeer hoge kooprijzen voor woningen in onze gemeente is het vrijwel onmogelijk voor starters, senioren en mensen die afhankelijk zijn van volkshuisvesting om een betaalbare woning te vinden. Dit gaat niet alleen op voor mensen tot modaal inkomen maar ook voor de middeninkomens die vaak tussen wal en schip vallen.
  2. Wij zijn gelukkig dat het sociaal domein op dit moment nog steeds ontzien wordt in het doorvoeren van ombuigingen. Wij zien ook dat belangrijke voorzieningen in onze dorpen niet worden bedreigd. Dit vinden wij van groot belang. Hierin betalen wij overigens wel als inwoners van onze gemeente een prijs. De gemeentelijke lasten per gezin liggen op een hoog niveau in relatie tot andere gemeenten. Het College heeft in de begroting uitgelegd waarom dat het geval is:
    • OZB tarieven liggen vrijwel op het niveau van het landelijk gemiddelde tarief (3% hoger) maar onze huizenprijzen liggen op een aanmerkelijk hoger niveau dan het landelijk gemiddelde (Onze huizen zijn 28% meer waard dan landelijk). Wij staan op plek 18 van gemeenten met de hoogste WOZ waarden
    • Rioolheffing ligt aanmerkelijk hoger door het geringe aantal aansluitingen per km riool en het vormen van de spaarvoorziening.
    • Wij betalen per gemiddeld gezin Euro 17,14 per maand meer dan het landelijk gemiddelde. Daar staat ook tegenover dat ons gemiddeld inkomen hoger ligt dan het landelijk gemiddeld. We staan op plek 19 (van de 355) van de gemeenten met de hoogste gemiddelde inkomens (https://allecijfers.nl/ranglijst/hoogste-inkomens-van-de-gemeenten-in-nederland/)

Ons oordeel hierover is dat de prijs die wij vragen aan onze inwoners voor het instandhouden van alle voorzieningen in onze dorpen gerechtvaardigd is.

  1. Wij zijn minder gelukkig met het onderdeel duurzaamheid (in brede zin). Wij hebben al tijdens de oordeelsvorming aangekaart dat wij tevreden zijn met de toegenomen exploitatieuitgaven die gepaard gaan met het onderdeel duurzaamheid (circa 500.000 Euro per jaar), het revolving fund dat wordt opgezet en de toegenomen focus op de fiets als vervoermiddel, maar u zult kunnen begrijpen dat dit voor ons niet voldoende is. Wij investeren de komende 5 jaar als gemeente ruim 52 miljoen waarvan alleen in 2021 al 4,2 miljoen aan onderhoud van wegen wordt uitgegeven. Als je daar de 2,5 miljoen uitgaven voor duurzaamheid tegenover zet (over een periode van 5 jaar) dan is het evident dat wij van mening zijn dat de grootste opgave waar wij op dit moment mee kampen als samenleving, namelijk de klimaatcrisis, er bekaaid vanaf komt.

De financiële situatie van onze gemeente baart ons ook grote zorgen. De schuldpositie is zodanig dat wij geen (tijdelijke) tekorten in de exploitatie of investeringen in duurzaamheid kunnen financieren door het tijdelijk aangaan van een hogere schuld. Dit wreekt zich dit jaar nog meer aangezien:

    • Er omvangrijke risico’s zijn die niet zijn verwerkt in de begroting zoals eerder aangegeven door andere sprekers.
    • De stelpost schuldreductie en tegenvallers van 1,4 miljoen is komen te vervallen.

Kortom; we zitten klem. Noodzaak om te investeren in duurzaamheid is evident maar mogelijkheden ontbreken. De begroting is grotendeels gebaseerd op wishfull thinking, omdat omvangrijke risico’s niet zijn meegenomen. In het verleden hebben wij vaak blijk gegeven van een te optimistische inschatting van zaken en dat heeft de afgelopen 4 jaar geleid tot omvangrijke verliezen in de jaarrekening.

Dit jaar, evenals voorgaande jaren, pleiten wij derhalve voor het verhogen van het (ingeschatte) overschot op de begroting. Het nu geprognosticeerde overschot van 362.000,- Euro is te laag om alle risico’s op te kunnen vangen. Wij zien echter beperkte mogelijkheden om de balans tussen inkomsten en uitgaven te verbeteren. Wij overwegen  de OZB tarieven voor niet-woningen eenmalig te verhogen. Ons is opgevallen dat de OZB tarieven voor niet-woningen sterk achterblijven bij het landelijk gemiddelde. Deze zijn 29% lager dan het landelijk gemiddelde.

Tot slot voorzitter,

Ons is duidelijk dat de landelijke overheid ons als gemeente volledig in de kou laat staan. Met de transformaties in het sociaal domein heeft de landelijke overheid haar taken gedelegeerd aan lokale overheden maar heeft tegelijkertijd 25% bezuinigd op de uitgaven. Ons tekort op het sociaal domein (als verschil door de overheid vergoede bedragen en onze eigen uitgaven) bedraagt momenteel circa 5 miljoen. Wij moeten als gemeente signalen af blijven geven waaruit blijkt dat wij dit niet langer kunnen verantwoorden richting onze inwoners. Er moet meer geld van de centrale overheid bij. Om dit ook duidelijk te maken, stellen wij een motie op waarin we richting de provincie wederom aangeven dat voor ons de limiet is bereikt. Wij stellen voor om in de begeleidende brief bij het aanbieden van de begroting een stevig signaal af te geven richting provinciale en landelijke overheid.

Karel de Wit, fractievoorzitter OPEN